Fort 52 1/2 S Skotniki
Opis:
Informacje:
Fort 52 1/2 S Skotniki / Gh. Skotniki Sud (główny, pancerny obrony bliskiej) powstał w latach 1897-98. Sąsiaduje bezpośrednio z fortem północnym Skotniki. Obiekty połączone były obwałowaną drogą krytą i określane mianem wspólnego dzieła skrzydłowego. Zadaniem fortu była obrona twierdzy przed natarciem od zachodu (ze wzgórz Podgórek Tynieckich), południowego-zachodu (droga na Oświęcim) oraz ogniowe wsparcie sąsiednich dzieł. Obiekt otoczony suchą fosą o stoku spłaszczonym od czoła i skrzydeł, a o przekroju klasycznym w szyi, w której znajdował się wjazd na dziedziniec wraz z kaponierą obrony wjazdu. Blok koszarowo-bojowy ze stanowiskami wież pancernych i piechoty na stropodachu (kontynuowanymi na ziemnym wale obwodowym) był dwukondygnacyjny o konstrukcji mieszanej: stropodach stalobetonowy, ściany zewnętrzne ceglano-kamienne, ściana z oknami i furtami od strony dziedzińca ceglana, wewnętrzne ściany nośne i działowe również wykonane z cegły. Dzieło południowe było nieco mniejsze od sąsiedniego oraz posiadało mniejszy korpus kazamatowy z ryzalitem. Na oba forty rozdzielono zestaw czterech artyleryjskich wież pancernych z armatami PK M.94 kal. 8cm produkcji firmy Skoda w Pilźnie. Każdy fort otrzymał też wieżę pancerną do obserwacji i korekcji ognia, w forcie południowym sygnowana numerem B32. Dwie wieże artyleryjskie o numerach S57 i S58 zgrupowano na lewym skraju bloku głównego, a każda z nich miała swój oddzielny fundament, wykonany ze szczególnie odpornego na wstrząsy granitu, aby drgania wywołane strzałami nie przenosiły się na konstrukcję fortu. Pociski do wież dostarczały specjalne, dźwigi amunicyjne. Na zapolu dzieła znajdował się drewniano-murowany budynek pełniący funkcję wartowni w czasie gdy fort nie miał stałej załogi wojskowej.
Uzbrojenie w roku 1914:
2x8 cm PK M.94 w wieżach
2 karabiny maszynowe M.7/12
2 lawety forteczne (gewerhlafette)
Artyleria (dla obu fortów): 2 oficer + 83 szeregowych
Piechota (dla obu fortów): 2 oficerów + 112 szeregowych
Pionierzy (dla obu fortów): 1 oficer + 16 szeregowych
Plan mobilizacyjny rozbudowy twierdzy przewidywał pięć baterii oraz schron amunicyjny dla całej grupy:
B1 - 4x12 cm M.61 / brak informacji o realizacji
B2 - 4x12 cm M.61 / brak informacji o realizacji
B3 - 4x15 cm M.78 / brak informacji o realizacji
B4 - 4x12 cm M.61 / brak informacji o realizacji
B5 - 4x18 cm M.80 / brak informacji o realizacji
Schron amunicyjny - GMM 21 / nie zrealizowany - brak funduszy
Dalsze losy:
Od roku 1939 rozpoczęło się sukcesywne pogarszanie stanu zachowania ze względu na: odzysk elementów pancernych, utworzeniu pieczarkarni w bloku koszarowo-bojowym, a przede wszystkim w wieloletnim braku użytkowania. Mimo złomowania pancerzy zachowała się: jedna para drzwi, oraz komplet wież (dwie artyleryjskie oraz jedna obserwacyjna) co stanowi rzadkość w dzisiejszych czasach. Dawny budynek wartowni (w ostatnich latach podpalony) częściowo się zachował. W forcie trwają aktualnie prace renowacyjne, by w przyszłości mógł być zaadaptowany przez 'Fundację Hipoterapii'.
Stan zachowania obiektu: zachowany
Materiały:
Zdjęcia:
Źródło:
"Podbrzusze twierdzy. Wojskowość austriacka i austro-węgierska na terenie Podgórza i okolic w latach 1850-1918" M.J. Mikulski - informacje
Mapa rozbudowy twierdzy 1914-1915 - informacje
Wykaz fortów (1919) - informacje
Festungs-Umgebungsplan von Krakau blatt 26 Tyniec - mapa twierdzy
"Tom 17 Seria I Atlas Twierdzy Kraków - Fort 52 1/2 Skotniki-Sidzina" - informacje/plan
"Tom 2 Seria II Atlas Twierdzy Kraków - Z problematyki adaptacji krakowskich fortów" - informacje
"Tom 3 Seria II Atlas Twierdzy Kraków - Atlas pancerzy Twierdzy Kraków" - informacje
K. Wielgus - plan
"Warownie i zieleń Twierdzy Kraków" - J. Bogdanowski" - zdjęcie archiwalne
L. Pilzło - zdjęcie archiwalne
R. Polański - zdjęcie archiwalne
Open Street Map/ Urząd Miasta Krakowa/ Geoportal - mapy